‘In Utrecht stap ik op tien rijdende treinen’

Na 25 jaar in Tilburg, waarvan de laatste vijftien jaar als secretaris Omgevingscommissie, maakte Coen van Barneveld half november de overstap naar de commissie Omgevingskwaliteit van de gemeente Utrecht. ‘Hoe leuk is het om een nieuwe stad te leren kennen’? Heel leuk, blijkt uit het gesprek met de nieuwe secretaris.  


Nieuwe entree in Utrecht: het 'bollendak' op het Stationsplein.

‘Ik had bijna mijn speld te pakken’, lacht Coen van Barneveld. ‘Net niet.’ Sinds hij aan de HTS kwam te studeren in Tilburg heeft hij een zwak voor de oude textielstad. ‘Tilburg moet zich altijd een beetje bewijzen, het is bijna nooit liefde op het eerste gezicht. Meestal op het tweede of het derde.’

Maar hij weet als geen ander dat er achter het oorspronkelijke samenstel van dorpen veel bijzonders schuilgaat: ‘De historische binnenstad heeft een verrassend mooi “dwaalgebied” met verborgen binnentuinen, stegen en hofjes. En het is een stoere stad. De spoorse ingenieursstijl van railzen, bielzen, Cortenstaal en lamellen - het is waanzinnig dat de Spoorzone met de wagenmakerij en de NS-werkplaats behouden zijn en nieuwe functies hebben gekregen.’
Half november maakte Van Barneveld de overstap naar Utrecht, waar hij de vorig jaar overleden Manon van der Wiel opvolgde als secretaris van de commissie Omgevingskwaliteit. 

Hoe verloopt de kennismaking?
‘Ik blijf regelmatig, meestal voorafgaande aan de commissievergadering, een nachtje over in Utrecht. Via Airbnb boek ik een appartement of kamer telkens in een andere wijk. Zo leer ik langzamerhand de stad beter kennen.’  

Wat is uw verse indruk van Utrecht?
Uitkijkend over de stad vanaf de zevende verdieping van het Stadskantoor naast Utrecht CS, maakt hij een brede armzwaai: ‘De stad heeft een heel andere schaal’. ‘Hier in Utrecht’, vervolgt hij met een blik op de sporen, ‘stap ik op tien rijdende treinen. Er is vooral heel veel: veel mensen, veel projecten, veel communicatie, veel verschillende vergadertafels, maar ook veel passie.’ Zelf heeft hij veel ervaring meegenomen. Met minstens 20.000 adviezen op zijn teller leest hij bouwplannen met een getraind oog. ‘Je ziet het snel.’ Maar tussen de bedrijven door zelf een goed jaarverslag schrijven zoals hij in Tilburg deed, dat zal in Utrecht nog niet gaan - al kunnen ze er een gebruiken. Het is de afgelopen jaren door omstandigheden niet verschenen. ‘Jammer’, zegt Coen, ‘want het is belangrijk voor het contact met bestuur’.  

‘In Tilburg waren de lijnen korter. Ik kende alle zes stedenbouwkundigen goed, zij wisten precies wanneer het een zinvol moment was om over plannen te sparren met de commissie. Als ik de wethouder tegenkwam, riep hij; “Nog iets spannends op de agenda Coen?”’ 

Het winkelrondje in Tilburg: 'Geslaagde nieuwe route dwars door historisch weefsel'

Waar kijkt u met voldoening op terug in Tilburg?
‘Het winkelrondje. Er is een nieuwe route gecreëerd om te winkelen dwars door het historische stedenbouwkundig weefsel van het rijksbeschermde stadsgezicht. We zijn zelfs door een monument gebroken. Jaren hebben we eraan gewerkt, maar het is gelukt.’

Er zijn meer projecten. Hij noemt de verbouwing tot woningen van het klooster Koningsoord in Berkel-Enschot met een eigen Brabantse signatuur, de al genoemde Spoorzone en de Piushaven, van een lelijk industrieterrein uit de jaren zestig getransformeerd in een chique havengebied met woningen en horeca, want ‘Tilburg is een stad van kermissen, feesten en nooit genoeg terrassen’.  

‘Noem dat maar mijn drive:
de brug slaan tussen mensen
die iets willen en het collectief
belang van een zo mooi mogelijke stad.’  

Wat zal de Omgevingswet veranderen?
‘Mijn ervaring is dat ontwikkelaars en architecten het gesprek met de commissie veelal op prijs stellen. Ze komen dan beter beslagen ten ijs als ze de bewonersparticipatie ingaan. Bij het ingaan van de Omgevingswet is de volgorde der dingen ook een belangrijk punt. Ik ben er erg voor om de participatie te laten volgen op een eerste verkenning met de commissie. De meeste plannen zijn scherper, beter na de bespreking in de commissie. 

Een andere zorg van Van Barneveld over de Omgevingswet is de breedte van de ambities. ‘Natuurinclusiviteit, duurzaamheid, circulair bouwen- goed en nuttig, maar ook een bak eisen voor elk plan. Neemt de kwaliteit toe of wordt er afgevinkt? Krijgen we een paddenpoel van drie vierkante meter op een plek waar je geen water wilt? Als je tien plannen hebt voor de binnenstad, stel dan liever prioriteiten. Laat één plan excelleren in bijvoorbeeld natuur. Ja, dat is een politieke afweging. Een wethouder moet ook durven kiezen.’  

Wat drijft u in uw werk?
‘Het is geweldig om te zien dat de Tilburgers veel trotser op hun stad zijn geworden. Ze vinden het logischer dat je bouwplannen toetst. Noem dat maar mijn drive: de brug slaan tussen mensen die iets willen en het collectief belang van een zo mooi mogelijke stad. ‘Het is superbelangrijk om de stad, Tilburg, Utrecht, elke stad, gaaf te houden. Het is de kunst om al die monumenten in gebruik te houden. Kijk, hier langs de singels in Utrecht, dat is waanzinnig, zo mooi. Dat je aan zo’n stad mag bijdragen. Maar ook aan het landschap er omheen, dat staat wel op mijn agenda. De natuur zou ik er graag bij willen betrekken, zeker gezien de enorme verdichting die er aankomt.’      

Marijke Bovens | december | 2022
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via: https://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief